Ωδείο Ηρώδου του Αττικού από τον 2ο έως τον 6ο αιώνα.

 

Αναμφίβολα οι περισσότεροι γνωρίζουμε το Ωδείο Ηρώδη του Αττικού και αρκετοί από εμάς το έχουν ίσως επισκεφθεί, αφού έχουμε την χαρά να λειτουργεί στις μέρες μας ως χώρος εκδηλώσεων. Βέβαια από τον 2^ο μ.Χ. αιώνα που κτίστηκε έως σήμερα  υπέστη αρκετές αλλοιώσεις και αλλαγές, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα ιστορικά μνημεία άλλωστε, οι επιδρομές και οι επιταγές της ιστορίας μέσα στου αιώνες δεν θα μπορούσαν να εξαιρέσουν ούτε αυτό το μνημείο. Μέσα από την σύντομη αναφορά που θα κάνουμε θα μας δοθεί η δυνατότητα να αποκτήσουμε περισσότερες πληροφορίες και άγνωστες πτυχές του μνημείου. Θα δούμε την ιστορία και το παρασκήνιο από την δημιουργία του τον 2^ο μ.Χ. αιώνα έως τον 6^ο μ.Χ. αιώνα.

 

2^ος  μ.Χ. αιώνας – Η δημιουργία του Ωδείου.

Η ακριβής χρονολογία που κτίσθηκε δεν είναι γνωστή, χρονολογείται μεταξύ των ετών 160 και 174 μ.Χ., ανάμεσα σε δυο γεγονότα, τον θάνατο της γυναίκας του Ηρώδη και την επίσκεψης του Παυσανία στην Αθήνα, όπου περιέγραψε το Ηρώδειο ως «το αξιολογότερο απ' όλα τα άλλα οικοδομήματα αυτού του είδους». Η ανέγερση του ξεκίνησε το 161 μΧ. και περατώθηκε το 175 μΧ.

To Ηρώδειο κτίσθηκε από τον Ηρώδη Αττικό, φιλόσοφο και γόνο παλιάς αθηναϊκής οικογένειας, στη μνήμη της συζύγου του Ρήγιλλας που πέθανε από μυστηριώδη ασθένεια. Ο ίδιος συντετριμμένος από τον θάνατό της, αποφάσισε να παραμείνει γνωστό το όνομά της δια μέσου των αιώνων. Έτσι, ανήγειρε στο νοτιοδυτικό τμήμα της Ακροπόλεως το συγκεκριμένο ωδείο, που το ονόμασε «Ωδείον επι Ρηγίλλης».

Με την πάροδο του χρόνου  βέβαια η ονομασία αυτή περιήλθε σε αχρησία και πήρε αργότερα το όνομα του ιδρυτή : « Ωδείον Ηρώδου του Αττικού» ή « Ηρώδειον».

Η χρήση του προοριζόταν για μουσικές και θεατρικές παραστάσεις με έμφαση περισσότερο στα μουσικά θεάματα. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε πως τον 2^ο μ.Χ. αιώνα οι πολίτες της Αθήνας διατηρούσαν τις συγκεκριμένες τέχνες στον πολιτισμό τους, σαν τρόπο διασκέδασης και αλληλεπίδρασης μεταξύ τους, μια παράδοση που κρατούσε από τον 4^ο π.Χ. αιώνα.

 

 

Ο τρόπος κατασκευής και οι ιδιαιτέρες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες.

Πρόκειται για τυπικό ρωμαϊκό ωδείο, το οικοδόμημα ήταν μεγάλο και ιδιαίτερα πολυτελές, φτιαγμένο από πωρόλιθο που καλύφθηκε από μαρμάρινες πλάκες και μαρμάρινα καθίσματα για τους θεατές. Το κοίλο του θεάτρου ήταν μαρμάρινο και είχε διάμετρο 80 μέτρων με χωρητικότητα 4.800 θεατές.

Η αρχική ημικυκλική ορχήστρα είχε επίστρωση από ασπρόμαυρα μάρμαρα, συνολικού μήκους 92 μέτρων και ύψους 28 αντίστοιχα. Η εσωτερική τριώροφη όψη της σκηνής, κατά την συνήθεια των ρωμαϊκών ωδείων,  ήταν επενδυμένη με πολύχρωμα μάρμαρα και διαμορφωμένη με επάλληλες διακοσμητικές κιονοστοιχίες και κόγχες που φιλοξενούσαν αγάλματα μελών του αυτοκρατορικού οίκου και της οικογένειας του Ηρώδη.

Σύμφωνα με αρχαιολογικά τεκμήρια το Ηρώδειο ήταν τουλάχιστον μερικώς καλυμμένο με ξύλινη, κεραμοσκεπή στέγη. Ήταν κατασκευασμένη από ξύλο κέδρου, επενδυμένο με διάφορες διακοσμήσεις. Η ακτίνα στέγασης του κοίλου ήταν 38 Χ 53 μέτρα.

Αξίζει να σημειώσουμε  ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν εσωτερικά στηρίγματα, αφού δεν βρέθηκαν ίχνη τέτοιων στηριγμάτων. Αυτό, μέχρι και σήμερα, θεωρείται κατασκευαστικό επίτευγμα.

Επίλογος.

Το ωδείο που έφτιαξε ο Ηρώδης για την μνήμη της γυναίκας του, περίπου το 160 μ.Χ. δεν κατόρθωσε να διατηρηθεί στην αρχική του μορφή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η κάθοδος των Ερούλων δεν έκανε εξαίρεση στο ωδείο αυτό και το 267 μ.Χ. το κατέστρεψαν, όπως άλλωστε έκαψαν και κατέστρεψαν και τόσα άλλα σημαντικά οικοδομήματα της Αρχαίας Αθήνας.

Έκτοτε το ερείπιό του αξιοποιήθηκε ως λατομείο οικοδομικού υλικού και οχυρό. Το 1667 ενσωματώθηκε στο τείχος που περιέβαλε την νότια κλιτύ της Ακρόπολης, ενώ το 1857, λίγο πριν επέμβουν οι αρχαιολόγοι, το βάθος της επίχωσης στο κοίλο υπερέβαινε τα 12 μέτρα και ο χώρος χρησίμευε ως αγρός για  τις καλλιέργειες.

Η πλήρης ανασκαφή αποκάλυψε ένα κατεστραμμένο κοίλο, με λιγοστές επί τόπου σωζόμενες σειρές εδωλίων κι' αυτές έντονα ασβεστοποιημένες από την αρχική πυρκαγιά.

Αργότερα, το Ωδείο απετέλεσε μέρος της οχύρωσης της πόλης των Αθηνών. Οι ανασκαφές για την ανάδειξη του μνημείου ξεκίνησαν από την Αρχαιολογική Εταιρεία και τον Αρχαιολόγο Κ. Πιττάκη, στα μέσα του 19ου αιώνα.

Η αναστήλωσή του έγινε το 1952-1953 και χρησιμοποιήθηκε μάρμαρο Διονύσου.

Περισσότερα όμως και πιο αναλυτικά για την πορεία του ωδείου ανά τους αιώνες που προηγήθηκαν θα αναφερθούν οι συνάδελφοι μου.

Το Ωδείον Ηρώδου του Αττικού ταξιδεύει  και αντέχει μέσα στο χρόνο, διατηρώντας την μνήμη της Ρήγιλας, μεταφέροντας την αρχιτεκτονική και τον πολιτισμό, ντύνοντας αυτό του το ταξίδι με μουσική, χρώματα, φως και την τέχνη του θεάτρου ως τις μέρες μας.

Αξίζει, πιστεύω, να το επισκεφθεί κανείς σε μια στιγμή χωρίς παραστάσεις και θορύβους για να αφουγκραστεί από κοντά την ιστορία και τις ενεργειακές δονήσεις του.

 

Της Ιωάννας Κατσιμίγα

Φοιτήτρια Θεολογικής Σχολής

Β΄ Εξάμηνο

Απρίλιος 2021

 

Υγ.: Ακολουθούν δύο σπάνιες φωτογραφίες του Ωδείου πριν πάρει την σημερινή του μορφή.

 

 

Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 1864.

 

 

 

 

Ηρώδειο 1930-1935 ακόμη είναι χαλάσματα και υπάρχουν ταβερνάκια μπροστά.